Wstępne wiadomości o przeciwciałach i chorobach autoimmunologicznych
Przeciwciała aTPO (anty TPO czyli przeciwko TyreoPerOksydazie - jednemu ze składników tkanki tarczycowej) to dość częsty problem. Wiele pacjentek zgłasza się do endokrynologa – mówią: “Mam podwyższony poziom przeciwciał, co należy zrobić? Już o tym pisałem, ale dla jasności wywodu ponownie zbiorę i rozbuduję informacje.
Przeciwciała przeciwko własnym tkankom, lub substancjom, z którymi styka się organizm (na przykład składniki pokarmu, wiele substancji roślinnych i zwierzęcych jak sierść ukochanego zwierzaka) - są wyrazem nieprawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Układ odpornościowy nieprawidłowo rozpoznaje te substancje jako “coś groźnego”, usiłuje je zniszczyć poprzez wytwarzanie przeciwciał i specyficznych komórek. Jest to sprawa nieodwracalna, zazwyczaj uwarunkowana genetycznie, bardzo częsta. Obecnie nie znamy metod na poprawienie swoich genów i całkowite usunięcie zaburzeń.
Medycyna zna wiele podobnych zaburzeń, w użyciu jest ponad 200 najróżniejszych testów na rozmaite przeciwciała.
Zaburzeniami układu odpornościowego (immunologicznego) zajmuje się wiele działów medycyny - alergologia (uczulenia), reumatologia (wiele chorób na czele z reumatoidalnym zapaleniem stawów), dermatologia
(uczulenia, kolagenozy – czyli choroby tkanki łącznej), gastrologia (celiakia) i wiele innych. Niedokrwistością Addisona-Biermera (zapaleniem błony śluzowej żołądka z towarzyszącą niedokrwistością z niedoboru witaminy B12) zajmują się pospołu gastrolodzy i hematolodzy. Zaburzenia krzepnięcia na tle chorób autoimmunologicznych to znów zmora ginekologii.
Przedstawiciele tych dziedzin wiedzy wypowiadają się jednoznacznie na temat przeciwciał:
- Samo istnienie przeciwciał dowodzi tylko zaburzeń układu odpornościowego, nie dowodzi istnienia choroby wywołanej przez te zaburzenia.
- Zaburzenia układu odpornościowego jak najbardziej mogą być bezobjawowe. Do rozpoznania choroby potrzebne są jeszcze inne dane, przede wszystkim objawy choroby.
- W związku z powyższym istnienie samych przeciwciał nie stanowi wskazania do leczenia. Leki wszak nie usuwają zaburzeń tylko objawy – po co więc stosować je w sytuacji braku objawów.
- Czasami istnienie przeciwciał jest wskazaniem do profilaktyki – unikania kontaktu z substancją, przeciwko której pojawiają się przeciwciała.
Postępowanie w endokrynologii z przeciwciałem aTPO
- istnienie tego przeciwciała, jego podwyższone miano dowodzi reakcji układu odpornościowego na tkankę tarczycową, ten proces może wywołać chorobę - zapalenie tarczycy ale nie jest to przesądzone.
- w niewielkim mianie to przeciwciało pojawia się w wielu chorobach tarczycy oraz u osób zdrowych, w dużym mianie (czyli >500) zazwyczaj ma związek z limfocytowym zapaleniem tarczycy – czyli tzw. chorobą Hashimoto.
- miano przeciwciał pomaga w rozpoznaniu choroby Hashimoto, ale nie ma związku z jej nasileniem i objawami. W chorobie Hashimoto główny czynnik niszczący tarczycę to komórki układu odpornościowego a nie przeciwciała.
- Ponieważ choroba Hashimoto sama w sobie jest bezobjawowa – nie ma potrzeby stosowania bardzo agresywnych i toksycznych leków (na przykład steroidów), ktore stosujemy w innych chorobach układu odpornościowego.
- Leczymy natomiast niedoczynność tarczycy, która często jest konsekwencją choroby Hashimoto. Leczenie polega na uzupełnianiu brakujących hormonów, a nie na “zwalczaniu przeciwciał”.
- W chorobie Hashimoto, czy innych zapaleniach tarczycy pojawia się czasami powiększenie tarczycy, niekiedy ze zmianami ogniskowymi (tzw. “guzkami”). W tym wypadku zdarza się konieczność eliminacji nieprawidłowej tkanki.
- Leczymy inne choroby autoimmunologiczne, które mogą pojawić się u osób z podwyższonym mianem przeciwciał. Ale to leczenie również nie ma na celu “zwalczanie” przeciwciał aTPO.
Podsumowanie
- Przeciwciał aTPO nie leczymy.
- Leczymy zaburzenia hormonalne i inne objawy chorobowe, które mogą a nie muszą pojawić się u osób z zapaleniem tarczycy i podwyższonym poziomem przeciwciał.
- O przebiegu leczenia nie decyduje miano przeciwciał aTPO, dlatego nie ma potrzeby powtarzania oznaczeń.