Na czym polega badanie USG (ultrasonograficzne)
To badanie przy pomocy ultradźwięków – aparat wysyła impuls ultradźwiękowy i wychwytuje odbite echo. Różne narządy w różny sposób odbijają ultradźwięki, dlatego możemy otrzymać przekrój przez fragment ciała widoczny na monitorze– w tym wypadku przez tarczycę i otaczające narządy, wykryć nieprawidłowe zmiany.
Jakie informacje daje badanie USG
- Jakiej wielkości jest tarczyca (norma objętości tarczycy u kobiet 18 ml u mężczyzn 25 ml).
- Jaki jest miąższ tarczycy – czy taki jak powinien (mówimy normoechogeniczny) czy też nieprawidłowy
- Jeżeli mniej lub bardziej odbija ultradźwięki mówimy hypoechogeniczny (hipoechogeniczny) lub hyperechogeniczny (hiperechogeniczny)
- Jeżeli jest nieprawidłowy – czy dotyczy to całej tarczycy czy tylko drobnych fragmentów (mówimy wtedy, że miąższ jest niejednorodny) ·
- Czy istnieją w tarczycy zmiany ogniskowe – obszary odróżniające się od otaczającego miąższu tarczycy. Często są opisywane jako guzki (patrz komentarz niżej).
- Jeżeli fragment tarczycy w ogóle nie odbija ultradźwięków (obszar bezechowy) jest to najczęściej płyn (cysta, torbiel tarczycy)
- jeżeli wybitnie odbija i przesłania resztę narządu – jest to najczęściej zwapnienie
Badanie wykonane odpowiednim sprzętem pozwala na uzyskanie dodatkowych informacji o przepływie krwi w interesującym nas fragmencie narządu (patrz badanie metodą Dopplera) jego właściwościach mechanicznych (elastografia) i obecności mikrozwapnień.
Nieprawidłowości w badaniu USG
- Powiększenie tarczycy - powyżej 18 ml u kobiet 25 ml u mężczyzn - czyli wole miąższowe
- Hypoechogeniczny (hipoechogeniczny) lub niejednorodny miąższ - to świadczy o zmianach zapalnych w tarczycy
- Zmiany ogniskowe - obszary odróżniające się od otaczającego miąższu tarczycy. – w stosunku do nich często i niezupełnie prawidłowo używa się skrótu myślowego “guzek” oraz rozpoznania “wole guzkowe” Może być jeden, kilka, lub cała tarczyca może mieć budowę wieloguzkową (wieloogniskową).
W zależności od wyglądu ognisk (guzków) w USG opisujemy je jako:
- normoechogeniczne (podobne do reszty miąższu) inaczej izoechogeniczne
- hypoechogeniczne (hipoechogeniczne – mniej odbijające ultradźwięki niż reszta miąższu)
- hyperechogeniczne (hiperechogeniczne – bardziej odbijające ultradźwięki).
Zmiany ogniskowe onkologicznie “podejrzane”
W USG możemy stwierdzić następujące cechy świadczące o podejrzeniu złośliwego charakteru zmian ogniskowych (guzków):
- Hypoechogeniczna struktura,
- Drobne zwapnienia (mikrozwapnienia),
- Nieregularna granica: nieregularna to znaczy widoczna, ale falista i zazębiona. Nie mylić z nieostrą (niewyraźną) czyli rozmytą, trudno widoczną. Zdarzają się oczywiście zmiany złośliwe o nieostrej granicy, ale wielokrotnie częściej taki obraz tworzą zmiany niezłośliwe, na przykład zapalne, zatem nieostra granica jako pojedyncza cecha nie jest czynnikiem obciążającym.
- Segmentowa budowa guzka,
- Kształt inny niż wydłużona elipsoida obrotowa (“wyższe niż szersze” lub “wyższe niż dłuższe”),
- Podejrzany wynik badania elastograficznego (pomiar właściwości mechanicznych – sprężystości tkanki za pomocą ultradźwięków),
- “Podejrzane” węzły chłonne.
Nietypowy obraz raka brodawkowatego tarczycy w badaniu standardowym 2D. (po lewej) i elastograficznym (po prawej). Zmiana nie jest hypoechogeniczna, lecz są widoczne liczne mikrozwapnienia, czerwony kolor odpowiada zwiększonej sztywności guzka.
Zmiany “niepodejrzane”
Zmiany niepodejrzane, o nikłym (bardzo niskim) albo żadnym ryzyku złośliwości identyfikujmy poprzez nieobecność cech podejrzanych, oraz zaliczenie ich do jednej z grup o następujących cechach:
- Proste cysty (zmiany bezechowe, niekiedy z echogenicznymi “wtrętami”),
- Zmiany “gąbczaste” (lito-płynowe z przewagą płynu, licznymi drobnymi przestrzeniami płynowymi i normoechogeniczymi przegrodami),
- wieloguzkowy (drobnoguzkowy) przerost – liczne, drobne, zlewające się zmiany izoechogeniczne o nieostrych granicach,
- zmiany określane jako “white knight” – drobne hiperechogeniczne strefy w obrębie zapalnie zmienionego miąższu,
- izolowane linijne zwapnienia.
Problemy związane z opisami guzków w USG
W zasadzie słowa “guzek” powinno się używać tylko dla zmian wyczuwalnych palpacyjnie, opis USG powinien zawierać tylko to, co się widzi - czyli na przykład “strefa hypoechogeniczna” albo “ognisko hyperechogeniczne” albo “fragment niejednorodnego miąższu”. Aktualne zalecenia fachowych gremiów opiniotwórczych zupełnie słusznie zalecają rezygnację z guzkowej terminologii w opisach USG. Siła przywiązania pacjentów do pojęcia “guzek” jest jednak tak duża, że funkcjonuje w opisie USG jako wygodny skrót myślowy. Opisy nie zawierające “guzków” są przez niektórych traktowane jako pozbawione wartości, wykonane niedbale i będące stratą pieniędzy i czasu. Wyrugowanie tego dość nieszczęśliwego terminu z opisów USG i odzwyczajenie odeń pacjentów zapewne nieco potrwa.
Więcej informacji ilustrowanych zdjęciami na temat nadużywania pojęcia guzków w badaniach USG - w rozdziale poświęconym guzkom tarczycy.